चांद्रयान-3 

chandrayaan-3

चांद्रयान-३  हि  मोहीम  भारतातील  अवकाश  संशोधन  संस्था  इस्रो  या संस्थे ची  चंद्रावरील  तिसरी  मोहीम  आहे.ज्या  वेळी  चांद्रयान -२ या मोहिमेला  अपयश आल्या  मुले  हि  मोहीम  आखण्यात  आली चांद्रयान-३ या मोहिमे  मध्ये  सुद्धा चांद्रयान -२ सारखेच दोन  मुख्ये  भाग  म्हणून  लँडर आणि  रोव्हर  आहे   ऑर्बिटर हा भाग   म्हणजेच कम्युनिकेशन, फोटो काढणे व सकॅनिंग  या सारखे अनेक  काम हे ऑर्बिटर  करत असते पण ऑर्बिटर या भागाचा  चांद्रयान-३ मध्ये याचा समावेश  नाही. 

याच्या  बदलात  प्रोपल्शन मॉड्यूल होते  हे एका  कम्युनिकेशन रिले  सैटेलाइट सारखे  काम  केले . ऑर्बिटर  चे  काम  हे  जे  चांद्रयान-२ मध्ये जे ऑर्बिटर  पाठवले  होते   ते  चांगल्या  स्थिती मध्ये  होते  त्यांनीच  चांद्रयान-३ ऑर्बिटर  म्हणून  काम केले  होते.  २२ जुलै २०१९ मध्ये  चांद्रयान-२ हि  मोहीम  प्रक्षेपन  केले  होते.  

पण चांद्रयान-२ हि मोहीम  ६ सप्टेंबरला  लँडेर आणि  रोव्हर  चंद्राच्या  दक्षिण  द्रुवा  वर  लँड  होण्या  अगदोरच  यानाशी  सपंर्क  तुटला  व  हि मोहीम  अपयशी  झाली यामुळेच इस्रो  ने चांद्रयान-३ हि  मोहीम  हाती घेतली  चांद्रयान-३  चे  प्रक्षेपण १४ जुलै २०२३ रोजी  भारतीय  वेळेनुसार दुपारी २ वाजून ३५ मिनीटांनी झाले  पहिला  टप्याचा  भाग म्हणजे  पुथ्वी  च्या १०० किमी  गोलाकार  ध्रुवीय कक्ष मध्ये कक्षा स्थापन करणे  यशीसवि पणे  पूर्ण  झाले. 

चांद्रयान-३ चा इतिहास

चांद्रयान-३ साठी ऐकून खर्च हा भारतीय रुपये  ६१५ कोटी  एवढे आहे. आंध्र प्रदेश येथील  श्रेहरीकोटा  सतीश  धवन  अंतराळ  केंद्रातून  १४ जुलै २०२३ रोजी  दुपारी  २ वाजून ३५ मिनीटांनी  या  भारतीय  वेळेनुसार LVM3-M4  या  प्रक्षेकच्या  सहायाने चांद्रयान  चे  प्रक्षेपण पूर्ण झाले

 हे  प्रेक्षपण  झाल्या  नंतर  १६  मिनीटांनी  चांद्रयान-३ हे  यान  पुथ्वी  च्या  कक्षे  मध्ये स्थापन झाले  होते. ज्या  वेळी  या यानाचे  प्रक्षपण झाले  त्या वेळी  त्याचे  वजन हे ३९०० किलोग्रॅम  होते. २३ ऑगस्ट  २०२३ ते  २४ ऑगस्ट २०२३ या  कालावधी  मध्ये  चांद्रयान-३ चे चंद्रा वर  स्पॉट  लँडिंग  होण्याचे नियोजन  केले होते  

जर  काही  तांत्रिक अडचण अली तर  हि मोहीम २७ ऑगस्ट २०२३  ला  करण्याची योजले होते पण  संशोधक च्या अतूट कामाने  हि मोहीम २३ ऑगस्ट २०२३ रोजी भारतीय वेळेनुसार  ०६ वाजून ४ मिनीटांनी चंद्रा  च्या  दक्षिण ध्रुवावर अचुक पणे  उतरले  १४ दिवस रोव्हर ने अचूक  पणे चंद्रा वर काम  केले  त्या मुले हि मोहीम यशिस्वी  पणे पूर्ण झाली. 

चांद्रयान-३ साठी  जुलै महिना  निवडणे  ह्या  मध्ये सुदा  एक नियोजन  होते  जुलै महिना  असा असतो  कि  त्या वेळी  चंद्र हा  पुथ्वीच्या  जवळ येतो  यामुळे  चांद्रयान-२ साठी  व चांद्रयान-३ साठी  जुलै महिना हा  निवडला होता यामुळे  इंधनाचे  बचत होते  व  मोहीम  पूर्ण  करणे हे सोपे जाते      

कालावधी 

चांद्रयान-३ चा  कालावधी हा १० महिने  २० दिवस  होता. प्रोपल्शन मॉड्यूल हे  ३ ते ६ महिना साठी  नियोजन  केले होते पण  प्रॉपल्शन मोड्यूल ने  एकूण ९ महिने  २९ दिवस एवढे काम केले  विक्रम लँडर  हे चंद्रा  वर  पोहोचल्या  नंतर १४ दिवसा साठी  नियोजन  केले  होते १२ ते १३ दिवसानि च याना स्लीप मॉड  मध्ये  टाकण्यात आले होते. याचे  कारण म्हणजे  चंद्रावर  एक दिवस हा १५ दिवसाचा  असतो व रात्र हि १५ दिवसाची  रात्र ज्या वेळी  चंद्रा वर असते  त्या  वेळी  तापमान -२०० डिग्री  जवळ जाते. 

 या मुले  चांद्रयानाची  उपकरणे  काम करणे शेकय न्हवते तसेच रात्र असल्या मुले सोलार  ला  सूर्याची  किरणे  मिळत  नव्हती  त्यामुळे बॅटरी चार्जिंग  होणे अश्वक्य होते  यामुळे  विक्रम  लँडर नंतर  प्रज्ञान  रोव्हर ला सूडा  स्लीप मॉड मध्ये टाकले. प्रज्ञान  रोव्हर  कालावधी  सुदा  १४ दिवसाचं  होता  पण त्यांना फक्त ११ ते १२ दिवसा नंतर स्लीप मॉड मध्ये टाकण्यात आले. 

वजन 

चांद्रयान-३ चे  ऐकून  वजन  म्हणजे  ज्या वेळी चांद्रयान  चे  प्रक्षेपण होणार होते  त्या वेळी  त्या भागाचे वजन हे ३९०० किलोग्रॅम एवढे होते त्या मध्ये मग प्रोपल्शन मॉड्यूल चे वजन हे २१४८ किलोग्रॅम एवढे होते व विक्रम लँडर चे वजन हे १७२६ किलोग्रॅम एवढे होते  व प्रज्ञान रोव्हर चे वजन हे २६ ते २७ किलोग्रॅम एवढे होते. 

हे  पण  बघा